10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış Üçtərəfli Bəyanat, Azərbaycanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü istiqamətindəki ən böyük zəfərlərdən biri olaraq tarixə düşdü. Üçtərəfli Bəyanat yalnız döyüş meydanında əldə edilən qələbənin təsdiqi deyil, həm də Azərbaycanın yeni bir siyasi və təhlükəsizlik mühiti yaratmaqda, həmçinin bölgədəki yeni reallıqların formalaşmasında əvəzsiz rol oynadı. Bu bəyanat həm Azərbaycanın güclü hərbi, həm də siyasi diplomatiyasının nəticəsidir, eyni zamanda bölgədəki münaqişələrin sülh yolu ilə həllinə yönəlmiş əhəmiyyətli bir addım olmuşdur.
Azərbaycanın uzun illərdir mübarizə apardığı Qarabağ münaqişəsi, 10 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycanın qələbəsi ilə sona çatdı. Üçtərəfli Bəyanatla, Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğalına son qoyuldu və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa edildi. 44 günlük Vətən müharibəsi, hərbi sahədəki böyük nailiyyətlər və qətiyyətli hərbi əməliyyatlarla özünü göstərdi. Azərbaycan Ordusunun döyüş strategiyası, yeni nəsil müharibə üsulları, müasir texnologiyaların tətbiqi və operativ hərbi əməliyyatlar dünyada müharibə taktikaları və hərbi strategiya sahəsində böyük maraqla öyrənilir.
Azərbaycanın Qələbəsi, yalnız hərbi əməliyyatlarla məhdudlaşmadı. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında həm ölkədaxili həmrəylik, həm də beynəlxalq aləmdə diplomatik uğurlar əldə edildi. Prezidentin müharibə dövründə verdiyi bəyanatlar, Azərbaycan xalqının əzmkarlığını və iradəsini bir daha nümayiş etdirdi. “Qarabağ Azərbaycandır!” şüarı, həm xalqın həmrəylik rəmzi oldu, həm də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təməl prinsip kimi dünyaya bəyan etdi. Bu şüar, artıq yalnız bir parol deyil, bütün bir xalqın mübarizəsinin təzahürüdür.
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi və işğal altındakı torpaqlarını geri alması ilə, regionda yeni bir siyasi reallıq meydana gəldi. “Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti” adı artıq tarixə qovuşdu və Qarabağ bölgəsi Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olaraq beynəlxalq səviyyədə tanındı. Üçtərəfli Bəyanatla, Ermənistanın “Böyük Ermənistan” xülyası tamamilə fiaskoya uğradı. Azərbaycan, diplomatik yolla da öz mövqeyini möhkəmlədərək, həm Ermənistanla, həm də digər regional güclərlə yeni münasibətlərin qurulmasına təkan verdi.
Bəyanatın imzalanması həm də Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki gücünü bir daha təsdiq etdi. Müharibənin başa çatmasından sonra, Azərbaycan diplomatik səylərini artıraraq, işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpasına və xalqın yenidən bu torpaqlara qayıdışına şərait yaratdı. Böyük Qayıdış Proqramı çərçivəsində azad edilmiş ərazilərdə yeni infrastruktur layihələri həyata keçirilir, vətəndaşlar öz doğma yurdlarına dönürlər. Bu, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün dünyada Azərbaycanın milli və tarixi hədəflərinə sadiqliyini, həmçinin hərbi və diplomatik səylərini nəticəyə yönəltdiyini göstərir.
Azərbaycanın hərbi və diplomatik uğurları arasında Türkiyə ilə əlaqələrin gücləndirilməsi xüsusi yer tutur. Şuşa Bəyannaməsi ilə Azərbaycan və Türkiyə arasında münasibətlər yeni bir mərhələyə keçdi. Türkiyənin müharibə zamanı Azərbaycana açıq və güclü dəstəyi, Ermənistanın müdaxilə cəhdlərinin qarşısını aldı və regionda güclü bir müttəfiqlik münasibətinin əsasını qoydu. Eyni zamanda, imzalanan Üçtərəfli Bəyanat, Azərbaycanla Türkiyə arasında yeni kommunikasiya layihələrinin gerçəkləşməsi üçün zəmin yaratdı və Naxçıvan Muxtar Respublikasının əsas hissə ilə birləşməsinə imkan tanıdı.
Üçtərəfli Bəyanatın imzalanması ilə Azərbaycan həm də yeni nəqliyyat və infrastruktur layihələri üçün təməl qoymuş oldu. Bu layihələr, həm Azərbaycanın iqtisadi inkişafına töhfə verəcək, həm də regionun müasir kommunikasiya şəbəkələri ilə daha sıx əlaqələndirilməsinə şərait yaradacaq. Həmçinin, bu infrastruktur layihələri, Azərbaycanın strateji mövqeyini daha da gücləndirəcək və ölkənin regiondakı rolunu daha da möhkəmləndirəcək.
Üçtərəfli Bəyanatın imzalanmasının, yalnız hərbi və diplomatik qələbə ilə nəticələnməyəcəyini, həm də Azərbaycan xalqının birliyinin və vətənpərvərliyinin simvolu olaraq qalacağını da qeyd etmək vacibdir. 44 günlük müharibə, Azərbaycan xalqının milli iradəsinin və mübarizliyinin ən böyük göstəricisi oldu. Hər bir vətəndaşın döyüşçülərə verdiyi dəstək, Azərbaycanın hər bir kəndindən, şəhərindən gələn insanın ordusuna olan güvəni, bu zəfərin bünövrəsini təşkil etdi.
Son nəticədə, 10 noyabr 2020-ci il tarixində imzalanmış Üçtərəfli Bəyanat, Azərbaycanın yalnız hərbi sahədəki qələbəsini deyil, həm də siyasi, diplomatik, iqtisadi və sosial sahələrdəki uğurlarını bir araya gətirən bir sənəd olaraq, həm Azərbaycan xalqının, həm də regionda sülh və sabitlik arayan ölkələrin yaddaşında qalacaq. Bu tarixi sənəd, Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi, həm də regionda yeni bir siyasi və təhlükəsizlik mühiti yaratması baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Şahnaz Əliyeva ,
Xocalı rayon ziyalısı