10 noyabr 2020-ci il tarixli Üçtərəfli Bəyanat Azərbaycanın tarixi qələbəsinin rəsmi təntənəsi, ərazi bütövlüyünün bərpası və yeni siyasi reallıqların yaranması deməkdir. Bu sənəd, 30 ildən çox davam edən işğal dövrünün sona çatması, Ermənistanın uzun müddət davam edən işğalçı siyasətinin fiaskoya uğraması ilə nəticələndi. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri 44 günlük müharibədə düşməni məğlub edərək, ərazilərini azad etdi və bu qələbəni diplomatik olaraq təsdiq etdi. Üçtərəfli Bəyanatın imzalanması ilə Azərbaycan, yalnız döyüş meydanında deyil, həm də beynəlxalq aləmdə öz haqqını və ərazi bütövlüyünü təsdiq etmiş oldu.
Azərbaycanın bu qələbəsi "Qarabağ Azərbaycandır!" şüarını daha da qüvvətləndirdi və bu ifadə yalnız bir milli şüar deyil, eyni zamanda xalqın birliyinin, mübarizəsinin və qələbə əzminin rəmzinə çevrildi. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında xalqın və ordunun gücü birləşərək Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etdi. Bu müharibə və sonrasında əldə edilən qələbə, Azərbaycan xalqının və dövlətinin həmrəyliyinin, milli birlik və inamının ən yüksək zirvəsinə yüksəlməsi ilə yadda qaldı. Hər bir vətəndaşın döyüşə olan dəstəyi, bu böyük uğurun əsas amillərindən biri oldu.
Azərbaycan ordusunun göstərdiyi döyüş qabiliyyəti və istifadə etdiyi müasir döyüş taktikaları dünya hərb tarixində yeni bir səhifə açdı. Silahlı Qüvvələrimiz, minimal itkilərlə, qısa müddət ərzində əraziləri azad edərək düşməni məğlub etdi. Azərbaycan ordusunun tətbiq etdiyi müasir döyüş metodları və yeni hərbi taktika, dünya hərb məktəblərində öyrənilən bir nümunə halına gəldi. ABŞ Hərbi Akademiyası və Pentaqon, Azərbaycanın bu döyüş təcrübəsini öyrənilməli bir model kimi qiymətləndirib.
Üçtərəfli Bəyanatın imzalanmasından sonra regionda yeni siyasi və geosiyasi reallıq yarandı. Ermənistanın "Böyük Ermənistan" planı alt-üst oldu, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin statusu məsələsi arxivə getdi. Azərbaycan, öz ərazilərində suverenliyini tamamilə bərpa etdi və "Dağlıq Qarabağ" adı altında əvvəlki status-kvo bir daha mövcud olmadı. Bu, Azərbaycanın müstəqilliyinin, gücünün və ərazi bütövlüyünün tanınması ilə nəticələndi. Regionda yeni siyasi reallıq yaranaraq, Ermənistanın işğalçı siyasətinə son qoyuldu.
Azərbaycan və Türkiyə arasında olan qardaşlıq əlaqələri müharibə dövründə bir daha təsdiq olundu. Türkiyənin Azərbaycanı açıq şəkildə dəstəkləməsi, Azərbaycanın müharibə zamanı həyata keçirdiyi əməliyyatlara mühüm töhfə verdi. Bu dəstək, yalnız döyüş meydanında deyil, beynəlxalq səviyyədə də Azərbaycanın qələbəsini möhkəmləndirdi. Bu iki ölkənin birliyi, Şuşa Bəyannaməsinin imzalanması ilə yeni bir strateji mərhələyə qədəm qoydu. Bu, Azərbaycanın və Türkiyənin gələcəkdəki hərbi, iqtisadi və siyasi əlaqələrini daha da möhkəmləndirəcəkdir.
10 noyabr Bəyanatı, yalnız ərazi bütövlüyünü bərpa etməklə kifayətlənmədi, həm də Azərbaycanın gələcək inkişafına xidmət edəcək yeni nəqliyyat və kommunikasiya layihələrinin başlanğıcını qoydu. Naxçıvanla əsas hissə arasındakı quru yolu, bölgə ölkələri ilə əlaqələri möhkəmləndirəcək və yeni iqtisadi imkanlar yaradacaq. Bu yeni infrastrukturlar, Azərbaycanın inkişafını sürətləndirəcək və ölkənin geosiyasi rolunu daha da gücləndirəcək.
Azərbaycanın əldə etdiyi diplomatik uğurlar da son dərəcə önəmlidir. 10 noyabr Bəyanatının imzalanmasından sonra, Laçın, Kəlbəcər və Ağdamın qaytarılması, həmçinin Azərbaycanla Türkiyə arasında strateji münasibətlərin möhkəmləndirilməsi, ölkənin siyasi müstəvidə qazandığı böyük nailiyyətlərdəndir. Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq səviyyədə apardığı uğurlu diplomatik siyasət, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və müstəqilliyini dünya miqyasında tanıtdı. Şuşa Bəyannaməsi, sülh müqaviləsi və sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı addımlar da regionda uzunmüddətli sülh və sabitliyin təmin olunmasına xidmət edəcəkdir.
Vətən Müharibəsindən sonra Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirdiyi yenidənqurma işləri, "Böyük Qayıdış" proqramı çərçivəsində aparılır. Bu, yalnız torpaqlarımızın bərpası deyil, həm də Azərbaycan xalqının köçkün vəziyyətində olan soydaşlarının öz yurdlarına qayıtması və onların yeni yaşayış şəraiti ilə təmin olunması deməkdir. Bu böyük layihələr, Azərbaycanın gələcəyinə olan inamı gücləndirəcək və ərazilərdəki iqtisadi inkişafı təmin edəcəkdir.
Üçtərəfli Bəyanat, Azərbaycanın həm hərbi, həm də diplomatik zəfərinin təcəssümüdür. Bu sənəd, Azərbaycan xalqının birliyi, ordusunun gücü və Prezident İlham Əliyevin apardığı müdrik siyasətin nəticəsidir. Azərbaycanın əldə etdiyi qələbə, yalnız ərazi bütövlüyünün bərpası ilə məhdudlaşmır, həm də regionda yeni bir güc mərkəzinin yaranmasına zəmin yaradıb. Bu qələbə, Azərbaycanın gələcəkdəki inkişafı üçün yeni imkanlar açacaq və xalqımızın uğurlu gələcəyinə doğru irəliləməsini təmin edəcək.
Vasif Bagirov ,
Xocalı rayon ziyalısı